Lezen? Maar dat kan ik toch al lang?

Iets wat ik zelf ontzettend vaak zie, tijdens mijn lessen, is demotivatie bij het woord “lezen”. Want dat is toch het lezen van een saaie tekst? Eén die geschreven is in Arial 12 en over een onderwerp gaat waar ik na het lezen van deze tekst nóóit meer iets over zal leren? 

Tot het ontstaan van #Booktok, was lezen een fenomeen dat bij leerlingen en studenten daadwerkelijk een concept waar ze alleen mee te maken hadden tijdens hun talen- en vreemdetalenonderwijs op school. Inmiddels, worden leerlingen en studenten die gebruik maken van TikTok en andere socials eraan herinnert dat er toch nog mensen zijn (en veel ook!) die voor hun plezier een boek oppakken.

Maar om toch nog even terug te komen, op dat lezen op school. Dat is iets waar zelfs boekenwurmen soms moeite mee hebben. Eigenlijk is het heel misleidend, de naam leestoets. Want ze zijn helemaal niet aan het kijken of jij de woorden herkent, zoals met de woordjes toets die je weleens hebt moeten maken op de basisschool. Ze zijn aan het kijken, of je de tekst begrijpt. Dit betekent dus dat ze je eigenlijk toetsen op je leesvaardigheid en kijken hoe goed je bent in begrijpend lezen.

En dát zijn dan weer vaardigheden die meer vergen dan alleen het lezen van woorden. Deze vaardigheden heb je niet van nature. Lezen kan je immers niet zomaar. Leesvaardigheid is een vaardigheid die je moet ontwikkelen. Ben jij benieuwd naar tips en tricks om de leesvaardigheid te verbeteren, en op die manier beter voorbereid te zijn voor jouw leestoets? Lees dan verder!

Laten we samen eens het riedeltje wat elke docent weleens aan je voor heeft gelegd. Titel, kopjes, plaatjes, dikgedrukte of anders gedrukte woorden, subtitels, bron en schrijver. Dat gaat wel heel snel, vind je niet? Goed, laten we samen deze theorie (die overigens wel klopt) eens in stukjes hakken. 

Maar eerst: de basis. Er zijn verschillende manieren van lezen. Zo heb je globaal lezen, wat er gedaan wordt wanneer je alleen naar de titel, kopjes etc. kijkt, zoekend lezen, wanneer je specifieke informatie zoekt en intensief lezen, dit doe je wanneer je de tekst helemaal wilt begrijpen. Er zijn nog een aantal andere manieren van lezen, of leesstrategieën. Elk sluit aan bij een ander doel. Een doel is, een reden om een tekst te lezen. Dit is vaak hetgeen waar de vragen die aansluiten bij de tekst, voornamelijk om draaien. Je kan, tijdens een leestoets, het beste de tekst 2 keer lezen. Dit brengt ons bij de eerste tip.

8 Tips voor het voorbereiden op en het maken van een leestoets of leesexamen

Tip 1: Pas altijd 2 leesstrategieën toe. Dus ga bijvoorbeeld eerst globaal lezen en denk daarbij aan het riedeltje: Titel, kopjes, plaatjes, dikgedrukte of anders gedrukte woorden, subtitels, bron en schrijver. Deze informatie geeft je namelijk aanwijzingen over de context en betrouwbaarheid van de tekst en vertelt je waar de belangrijkste informatie te vinden is. Ga nadat je dit helder is, de tekst nog een keer lezen, pas dan een andere leesstrategie toe, zoek een strategie, die past bij de vragen.

Tip 2: Moeilijke woorden. Om een beter begrip van de tekst te krijgen, is het belangrijk om de kernbegrippen (belangrijkste woorden in de tekst, die vaak met het onderwerp te maken hebben) te kennen. Mocht je nu een woord tegenkomen wat je niet kent, en je komt er door het woord te lezen in de context niet uit, dan is het tijd om het woordenboek erbij te pakken. Neem deze mee naar je toets en oefen met het opzoeken van woorden! Het is enorm belangrijk dat je de woorden die onbekend bij jou zijn, eerst te begrijpen. Dit is een groot onderdeel van het tekstbegrip.

Tip 3: Lees de tekst. Lees altijd eerst de tekst (1 keer) en daarna pas de vragen. De reden hiervoor is simpel. De hersenen zijn ontzettend suggestief en zullen soms informatie, die ze al weten over een onderwerp (wat gegevens zijn die niet in de tekst staan) meenemen in het antwoord op een vraag, daar waar hier niet naar gevraagd wordt. (Onthoud: ze zijn jouw begrip van de tekst aan het toetsen, niet jouw kennis over een onderwerp!).

Tip 4: Markeren. Omdat je maar een bepaalde hoeveelheid tijd hebt, is het van belang om de belangrijkste informatie die je in de tekst vindt te onderstrepen of te markeren. Zo vind je de antwoorden op de vragen en de hoofdgedachte(n) van de tekst, makkelijker en hoef je niet opnieuw te gaan lezen.

Tip 5: Tijd. Om terug te komen op het onderwerp tijd, wat we zojuist besproken hebben, zorg ervoor dat, wanneer je een langzame lezer bent (zoals ik hihi) dat je éérst de kortere teksten in je toets maakt en daarna pas de langere teksten maakt. Met het lezen van 3 van de 5 teksten in je toets, die allemaal wat korter zijn, heb je vaak meer vragen beantwoord en daarmee meer punten behaald dan met het lezen van de twee langere teksten in je toets.

Tip 6: Oefenen, oefenen, oefenen! Dat is de enige manier waarop je je leesvaardigheid kan trainen. En dat is het belangrijkste wanneer het gaat om lezen. Tuurlijk is en blijft het waar, dat het lezen van boeken ook enorm gaat helpen bij het uitbreiden van de woordenschat, wat ook bijdraagt aan je tekstbegrip. (Dus boekenwurm:  blijf vooral lezen en #Booktokker lees dat boek wat je aangeraden is!)

Dat oefenen moet natuurlijk op niveau gebeuren. Het niveau waar je op getoetst gaat worden, kan je bij de docent(e) nagaan. Vraag naar het ERK-niveau. Dit is een niveau, wat omschrijft wat jij moet kunnen met de taal die je aan het leren bent. Alle toetsen die afgelegd worden, of dit nu een lees-, luister-, schrijf- of een spreektoets is, moeten op zo’n niveau getoetst worden. Dus, wil jij weten op welk niveau jij getoetst gaat worden en wil jij de juiste oefenteksten en vragen maken? Spreek dan je docent(e) eens aan en benoem dat je op zoek bent naar het ERK-niveau waarop je getoetst gaat worden.

Tip 7: Oefentoets. Zoek, wanneer het niveau waarop je getoetst gaat worden, oefentoetsen/examens. Deze vind je makkelijk op het internet. Wanneer je “vmbo-t jaar 3, leestoets Engels oefenen” opzoekt in Google, zal je al heel snel een geschikte oefentoets vinden. Ook in je boek staat ontzettend veel, oefeningen die in de les niet zijn gemaakt, zijn ook goed bruikbaar. Wanneer je het ERK-niveau weet, kan je nog gerichter zoeken. Zo kan je ook makkelijk examens van andere niveaus vinden op Examenblad of Facet (voor een eerste of tweede klas havo-leerling bijvoorbeeld een vmbo-b/k eindexamen).

Tip 8: Hulpmiddelen. Ga op zoek naar theorie over lezen: e.g. leerstrategieën, leerdoelen, tekstverbanden, signaalwoorden, kernzinnen, kernbegrippen etc. en wanneer je deze theorie begrijpt, ga na: Waarom wordt dit concreet behandeld? Waar kan het mij tijdens een toets bij helpen? En, wat kan ik wanneer ik over deze informatie beschik? 

Dit zijn onze motiverende schoolspullen